NAUKA POZA SZKOŁĄ PEDAGOGIZACJA RODZICÓW SP W GIŻYCACH

Jak motywować i wspierać dzieci do systematycznego uczenia się poza szkołą?

Najważniejszym czynnikiem motywującym do działania jest jasność celu, połączona ze świadomością potrzeb. Gdy uczący się wie, czego oczekuje, jakie są jego potrzeby, to rozwija w sobie mechanizm pokonywania kolejnych przeszkód do osiągnięcia postawionego celu. Gdy dziecko będzie zadowolone z wykonywanych zadań, doceniane i umożliwi mu się budowanie poczucia własnej wartości, to systematyczna nauka stanie się dla niego przyjemnością i pozwoli na dowartościowanie siebie. Należy wspierać u dzieci rozwijanie zainteresowań, ciekawości, kreatywności, poczucia własnej wartości i odpowiedzialności za swoje czyny. Dziecko musi wiedzieć, że zdobywanie wiedzy jest jego szansą na rozwój, oknem na świat, przygotowuje do umiejętności wykonywania zawodu w życiu dorosłym. Należy wyjaśnić dziecku, że niepowodzenia w nauce nie przekreślają tej szansy, lecz są sygnałem do większego wysiłku.

Co zrobić, aby systematyczna nauka poza szkołą była dla dziecka przyjemna?

1.  Dobra organizacja nauki. Bardzo ważne jest zaplanowanie stałego planu dnia oraz pomoc dziecku w zmobilizowaniu się i zabraniu do lekcji w odpowiednim czasie. Uczenie się warto rozpocząć od najtrudniejszego zadania, kiedy jest się jeszcze wypoczętym, wskazane jest rozdzielanie materiału na krótsze partie oraz częste przerwy. Zwłaszcza w przypadku małych dzieci jest to bardzo ważne. Przeciętne dziecko w I klasie potrafi skupić się na 15 minut, w klasie III na pół godziny. Przerwę należy zrobić gdy dziecko zaczyna mieć problemy z koncentracją uwagi, jest zmęczone.

2. Ważna jest systematyczność. Dziecko może nie wiedzieć, w jaki sposób zabrać się do pracy. Podpowiedzmy mu co może zrobić, aby wykorzystać czas przeznaczony na naukę w sposób jak najbardziej efektywny. Zaplanujmy z nim jakie partie materiału i kiedy ma przyswoić, aby skutecznie przygotować się do sprawdzianu, nauczyć wiersza na pamięć, napisać wypracowanie i rozwiązać kilka zadań z matematyki. Dziecko zachęcone do systematyczności samo szybko zauważy, że przyswajanie wiedzy stopniowo i małymi partiami zajmuje stosunkowo niewiele czasu i nie wymaga zbyt dużego wysiłku. Warto również kontrolować systematyczną naukę dzieci.

 3. Wpływ pozytywnej oceny rezultatów własnej pracy na motywację. Każdy lubi, gdy jego starania są doceniane. Pamiętajmy więc, aby zauważać nawet niewielkie osiągnięcia dziecka   i aby chwalić nawet za drobne postępy. Nie stawiajmy dziecku zbyt wygórowanych wymagań. Warto doceniać nie tylko efekt końcowy pracy (w postaci ocen), ale również sam fakt przystąpienia do niej, wysiłek wkładany w proces uczenia się. Najlepszy efekt to pochwała konkretna, wskazująca na pozytywne działanie.

4. W nauce warto stosować różnego rodzaju techniki ułatwiające zapamiętywanie. Notatki     z wykorzystaniem różnych kolorów, podkreśleń, bazowanie na skojarzeniach, robienie map myśli. To wszystko pomoże dziecku lepiej i bardziej trwale opanować materiał.

5. Pomóżmy dziecku dostrzec korzyści, jakie może odnieść z posiadanej wiedzy. Pokażmy mu w jaki sposób powiązać ją z codzienną rzeczywistością i jak wykorzystać ją w praktyce. Dzieci stawiające sobie za cel zdobycie wiedzy lepiej się uczą, czerpią większą przyjemność  z nauki. Zachęcajmy dziecko do rozmów, do myślenia, do wyrażania własnych opinii. Rozbudzajmy w nim zainteresowanie otaczającym światem. Pokażmy mu, że nauka naprawdę może być interesująca i przyjemna.

6. Nie wyręczajmy dziecka w odrabianiu lekcji. Kiedy prosi o pomoc, nie podawajmy mu gotowych rozwiązań, ale jedynie na nie naprowadzajmy, wyjaśnijmy wątpliwości. Pomóżmy mu zrozumieć polecenia, zaplanować poszczególne etapy niezbędne do wykonania zadania,   w razie potrzeby udzielmy wskazówek naprowadzających dziecko, aby dać mu szansę samodzielnego rozwiązania zadania, a tym samym doświadczenia sukcesu, co buduje wiarę we własne możliwości. Zachęćmy dziecko do samodzielności. Samodzielnie rozwiązane zadanie może dostarczyć dziecku dużej satysfakcji, wzmacnia w nim również poczucie, że jest w stanie poradzić sobie z trudnościami. Jest to szczególnie ważne, ponieważ uczeń posiadający wiarę w swoje siły nie zraża się niepowodzeniami, a stawiane przed nim zadania traktuje nie jak uciążliwe obowiązki, ale jak przyjemne wyzwanie, któremu jest w stanie sprostać.

7. Buduj w dziecku poczucie własnej wartości. Dziecko będzie pozytywnie myślało  o sobie, gdy będzie miało poczucie własnej wartości. Uchroni je ono przed „lękiem przed niepowodzeniem”: unikaniem podejmowania aktywności, tendencją do rezygnacji, formułowania niskich aspiracji i oczekiwań. Przyczynami „lęku przed niepowodzeniem” są uogólnienia wynikające z wcześniejszych doświadczeń. Dzieci manifestujące lęk przed porażką, częściej doznawały niepowodzeń niż sukcesów, a ich porażki były eksponowane przez innych. Ich lęk przed porażką jest wynikiem specyficznego typu oddziaływań: zakazów „jeśli nie potrafisz to nie rób”, zagrożeń „jeśli tego nie zrobisz, to…”, powstrzymywania przed działaniem, akcentowania słabych stron, eksponowania niepowodzeń „ty jak zawsze nic nie umiesz”. Zadaniem rodziców jest znaleźć mocne strony i nauczyć dzieci wykorzystywać je do osiągania sukcesów. Jest to proces kompensacji, oznacza równoważenie słabości poprzez maksymalne wykorzystanie swoich silnych stron. Rolą rodziców jest pomóc wykształcić w dziecku energię i inicjatywę by zrekompensować poczucie niskiej wartości, by znaleźć sposób zrównoważenia swojej słabości, by dziecko myślało:  „może nie jestem najlepszym uczniem w klasie, ale najlepiej śpiewam czy gram  w piłkę”. Jest to szczególnie ważne w okresie dojrzewania, bo wówczas często jedynym źródłem poczucia własnej wartości jest akceptacja grupy rówieśniczej. Wiara we własne możliwości może zaprowadzić na sam szczyt, a jej brak powoduje utratę mnóstwa fantastycznych okazji do nauki, zabawy, poznania ciekawych ludzi.

 8. Buduj w dziecku poczucie odpowiedzialności:

• Pozwól dziecku dokonywać wyborów i pomagaj mu dostrzec związek między nakładem pracy, a efektami;
• Zachęć dziecko do wyciągnięcia własnych wniosków “jak myślisz, dlaczego ci nie poszło na tym sprawdzianie?”;
• Zachęcaj do samooceny („na ile jesteś zadowolony z efektów swojej pracy?”);
• Zamiast wypytywać i kontrolować, słuchaj uważnie i okaż zrozumienie dla jego uczuć;
• Jeżeli dotychczas nadmiernie kontrolowałeś swoje dziecko – oddaj mu odpowiedzialność za naukę. Gdy dziecko o czymś zapomni, pozwól mu ponieść konsekwencje i zachęć do wyciągnięcia wniosków.

Podsumowując, jeśli chcesz pomóc dziecku zwiększyć motywację do systematycznej nauki:

1. Podkreślaj znaczenie nauki w życiu człowieka, rozbudzaj zainteresowania i ciekawość poznawczą podczas codziennych zajęć, stwarzaj warunki do nowych doświadczeń.

2. Powtarzaj myśl, że nauka jest celem sama w sobie, wyrażaj się pozytywnie o szkole             i o nauczycielach.

3. Naucz dziecko traktować naukę jako wyzwanie. Pokazuj mu jak wartościowe jest robienie czegoś, czego jeszcze nigdy się nie robiło, a co wydaje się trudne (np. wspólne przygotowanie jakiejś wyszukanej potrawy).

4. Pokazuj praktyczne zastosowanie informacji zdobytych na lekcjach online.  

5. Nie przypisuj zbyt dużej wagi ocenom, zachęcaj do wyrażania przez dziecko własnej opinii na temat swoich postępów.

6. Doceniaj pracę i samodzielność, nie tylko efekty.

7. Dostrzegaj osiągnięcia dziecka, chwal konkrety.  

8. Nie krytykuj, nie wyśmiewaj niepowodzeń.

9. Pomagaj, ale nie wyręczaj.

10. Bądź dostępny i wspieraj.

Rozbudzajmy ciekawość dziecka, wzbudzając jego motywację do poznawania nowych rzeczy, do nauki, poprzez:

• wyszukiwanie książek lub e-booków - niech dziecko samo wybierze książkę lub czasopismo, które chętnie przeczyta,
• wirtualna wyprawa do muzeów, oglądanie z dzieckiem ciekawych programów w TV i rozmawianie o nich,
• rozwiązywanie krzyżówek, zagadek, zabaw logicznych itp.,
• wykorzystanie codziennych czynności i zdarzeń do ćwiczenia różnych umiejętności: liczenia, logicznego myślenia itd.,
• granie z dzieckiem w gry planszowe,
• dawanie przykładu własnym zachowaniem - spędzając wolny czas czytając książki, oglądając programy popularnonaukowe itd.
• interesowanie się, rozmawianie o tym, czego dziecko się nauczyło,
• unikanie atmosfery napięcia i okazywania ciągłego niezadowolenia,
• niepozwalanie dziecku, by źle o sobie mówiło: „jestem głupi”, „nie dam rady”- są to słowa, które są wrogami sukcesu,
• nieporównywanie dziecka do rodzeństwa, kolegów, lecz do poprzedniego poziomu jego umiejętności - uświadamianie mu w ten sposób jego postępów i motywowanie do dalszej pracy,
• w przypadku zniechęcenia dziecka lub doświadczenia przez nie porażki - niezaprzeczanie jego uczuciom poprzez mówienie, że nic się nie stało lecz nazywanie jego uczuć (np. widzę, że jest ci bardzo smutno, że martwisz się, że zadanie sprawia ci trudność), zachęcanie dziecka do wymyślania, jak można rozwiązać problem, wysłuchanie jego pomysłów i wspólne zdecydowanie, które pomysły wydają się możliwe do zrealizowania.

Dziecko potrzebuje zrozumienia rodziców, wsparcia i wiary, że sobie poradzi w tej nowej sytuacji!

Izabela Kubiak, Małgorzata Orzeszek